Pragniemy przypomnieć nie tylko o rocznicy śmierci Kazimierza Wielkiego, ale także o jego wielkich dokonaniach. Król zasłynął jako reformator, zarówno w dziedzinie prawa administracji i mennictwa, jak i wojskowości. Jego stosunki z sąsiadami cechowało raczej ostrożne i umiejętne umacnianie granic dopiero co odrodzonego państwa, realizowane raczej za pomocą polityki, niż miecza (od którego jednak bynajmniej nie stronił). Udało mu się poszerzyć granicę państwa o fragment Mazowsza (nietrwale) i Ruś.

O tym, jak ważna dla średniowiecznego władcy była sfera sacrum pokazują fundacje Kazimierza, należące do wyposażenia kościołów, niektóre z nich na co dzień niedostępne dla publiczności. Na wystawie prezentowane są trzy wspaniałe kielichy z kościołów w Kaliszu, Kielcach oraz z Zamku Królewskiego na Wawelu.

Zgromadzone dokumenty i księgi prezentują dokonania Kazimierza Wielkiego w dziedzinie prawodawstwa. Wśród nich wyróżnia się okazale zdobiony ewangeliarz przemyski, który razem z przywilejem dla biskupa ormiańskiego ze Lwowa ilustruje aktywną politykę wschodnią (ruską) Kazimierza. Z kolei dokument dotyczący budowy murów w Płocku przypomina o Mazowszu i próbach Kazimierza podporządkowania go Koronie.

Nie znamy dokumentów opisujących reformy mennicze Kazimierza, stąd prezentowane numizmaty stanowią jedyne zabytki, obrazujące dokonania króla w tej dziedzinie. Po nieudanych reformach pozostały pierwsze w Polsce monety wysokich nominałów, a przede wszystkim grosze krakowskie, które miały zastąpić grosze czeskie. Na wystawie zobaczymy też monety ruskie Kazimierza – kolejne świadectwo polityki wschodniej ostatniego Piasta.

Militaria (czyli wojnę) reprezentują przede wszystkim wybrane elementy uzbrojenia i wyposażenia rycerskiego z XIV w., przede wszystkim miecze – najważniejszy oręż zaczepny średniowiecza. Na wystawie znalazły się też drugorzędne elementy wyposażenia rycerza – puginały, ostroga, groty bełtów kusz.

Ekspozycję kończy osobny dział – pokaz przedmiotów związanych z miejscem spoczynku Kazimierza. Są to przede wszystkim oryginalne rysunki Jana Matejki, które malarz wykonał w czasie otwarcia grobu Kazimierza w 1869 r., a które stanowią swoisty zapis wyposażenia pośmiertnego Kazimierza. Na wystawie można zobaczyć też kopię popiersia króla z płyty – grobowca Kazimierza Wielkiego, a także kopie guzów z wyposażenia grobowego, uwiecznione także na jednym z rysunków Matejki.

Wystawę na razie zwiedzać można wyłącznie online; o możliwości tradycyjnego otwarcia jej dla publiczności poinformujemy w najbliższym czasie.

Kuratorzy: dr Zbigniew Hundert, Ośrodek Badań Historycznych Paweł Tyszka, p.o. kierownika Ośrodka Badań Historycznych, Michał Zawadzki, kierownik Gabinetu Numizmatycznego.

Wystawa „Umarł król. 650 rocznica śmierci Kazimierza Wielkiego”

Ekspozycji towarzyszy bogato ilustrowany katalog, wydany nakładem zamkowego Ośrodka Wydawniczego Arx Regia.